Menander – Het stuk chagrijn (Dýskolos)

Deze Oudgriekse komedie gaat over Knemon, een ‘moeilijk’ man (dýskolos): nors, nurks, on- welwillend en onhandelbaar – kortom, een stuk chagrijn. In deze flitsende komedie leeft hij zijn chagrijn net zo lang uit totdat hem dat lelijk opbreekt, en dan draait hij toch nog bij. Het stuk chagrijn is het enig (vrijwel) compleet overgeleverde stuk van de ‘Nieuwe komedie’: met persoonlijke thema’s, karaktertypes en ethisch-pedagogische boodschap, en gekuist van ‘grofheden’ – heel anders dan de ‘Oude Komedie’ van Aristophanes, een eeuw eerder, met al haar actuele, politieke en satirische felheid en haar ‘schunnigheid’.

Menander. De komedieschrijver Menander werd in 342 v.Chr. geboren in Athene. Hij studeerde bij Aristoteles, die zich in zijn Nicomachische ethiek o.a. in karakterstudies verdiepte, en hij was bevriend met diens opvolger Theophrastus, auteur van de Karakters. Verder was hij bevriend met de filosoof Epicurus en de politicus Demetrius van Phaleron, die van 317-307 Athene regeerde. Menander bewoonde samen met de hetaere Glycera een riant huis in de Piraeus en stierf in 292 v.Chr., naar verluidt tijdens het zwemmen in de baai aldaar. Fijnzinnig inzicht in karakters en hun ontwikkeling is ook het kenmerk van Menanders komedies, met daarbij een sterk ethisch-pedagogische betrokkenheid. Hij bewonderde de tragedies van Euripides, een eeuw eerder: diens helden hadden veel weg van zijn tijdgenoten en in zijn stukken speelt juist de liefde vaak een beslissende rol. Menander zelf was weer een bron van inspiratie voor de Romeinse komediedichters Plautus en Terentius.

De vertaler. Henk Schoonhoven (Kampen 1942) was tot 1992 wetenschappelijk hoofd- medewerker bij de vakgroep Griekse en Latijnse Taal en Cultuur van de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij in 1980 promoveerde op de Elegiae in Maecenatem; verder verscheen van zijn hand in 1992 een tekstkritische editie met commentaar op de Consolatio ad Liviam. Sinds 1992 verzorgt hij cursussen op het gebied van de antieke cultuur bij de senioren- academies in het noorden des lands. Tevens vertaalde hij de gehele Aeneïs van Vergilius en Nero en Octavia. Een historisch drama, op naam van Lucius Annaeus Seneca (voor de gegevens, zie achter in deze uitgave).

Menander, Het stuk chagrijn – Dýskolos, tekst, inleiding, vertaling en aantekeningen Henk Schoonhoven (Groningen 2008, verschenen feb. 2009) Omvang: XVI + 88 p., prijs €16,50 ISBN/EAN: 978-90-808942-5-9