Tot ons genoegen kan uitg. Ta Grammata u meedelen dat dezer dagen twee oude, intussen uitverkochte titels opnieuw zijn verschenen, nu bij wijze van herdruk als e-book. Het gaat om de volgende twee titels uit de jaren ’90, nog uit de tijd van Styx Publications: Evjenía Fakínou, De grote groene (roman), in de vertaling van Hero Hokwerda, en Nikos Kazantzakis, Verantwoording aan El Greco (autobiografische roman), in de vertaling van Jos Schoonen. Daarnaast is als e-book verkrijgbaar Charis Vlavianós, Hitlers geheime dagboek. Landsberggevangenis november 1923 — december 1924 (roman), in de vertaling van Hero Hokwerda (tevens als fysiek boek...

!!NIEUW!! Verschenen oktober 2017 BERT GROEN DE WEG OMHOOG EN DE STRIJD OM VRIJHEID Nikos Kazantzakis, zijn Ascetica en de orthodoxe traditie naar de...

Bert Groen, De weg omhoog en de strijd om vrijheid. Nikos Kazantzakis en zijn Ascetica Wie kent niet de Griekse schrijver Nikos Kazantzakis (1883-1957), van romans (of verfilmingen) als Zorbás de Griek, Christus wordt weer gekruisigd, De laatste verzoeking (The Last Temptation of Christ) en Kapitein Michalis? Meeslepende werken van een rasverteller, die de schrijver wereldroem gegeven hebben, maar die hij zelf als bijzaak beschouwde, als vakantie uit zijn eigenlijke werk. Nikos Kazantzakis zag zich in de eerste plaats als dichter en als denker. In zijn jeugdjaren had hij afscheid genomen van belangrijke geloofswaarheden uit het traditionele christendom – de Griekse orthodoxie in zijn geval. En zijn leven lang is hij bezig geweest een nieuwe vorm van godsdienst uit te denken, met een sterk filosofische inslag. Wel probeerde hij aan allerlei elementen uit het christendom die hem aanspraken vast te houden, maar dan gevuld met een nieuwe inhoud, met zijn eigen denken: een vorm van ‘vrijzinnige orthodoxie’, zou men kunnen zeggen, al is dat eigenlijk een innerlijke tegenspraak. Kazantzakis heeft zijn denken al in 1923-28 samengevat in zijn Ascetica. Redders van God: een filosofisch essay dat aan de ene kant heel zijn denken in samengebalde vorm weerspiegelt en dat aan de andere kant de grondslag vormt van al zijn latere werk – ook van zijn romans, waar hij zijn denken heeft ‘verstopt’ in het verhaal en de personages. In deze studie staat de Ascetica centraal, als uitgangspunt voor een bespreking van vrijwel het hele werk van Nikos Kazantzakis. Daarbij komt aan de ene kant de eigenheid van zijn denken aan de orde en aan de andere kant de verhouding daarvan tot de orthodoxe traditie waar de schrijver uit voortkomt. Verder zijn er vergelijkingen met andere schrijvers of denkers, die elk op hun eigen manier een nieuwe vorm en inhoud aan elementen uit het christendom hebben proberen te geven. En dan natuurlijk de vaak negatieve reacties uit meer traditionele hoek, die geen oog had voor de uiteindelijk sterk religieuze natuur van Kazantzakis en geneigd was hem als een godslasteraar of atheïst te beschouwen. Bert Groen is hoogleraar liturgiewetenschap en UNESCO-professor voor interculturele en interreligieuze dialoog in Zuidoost-Europa aan de Universiteit van Graz. Bert Groen, De weg omhoog en de strijd om vrijheid. Nikos Kazantzakis, zijn Ascetica en de orthodoxe traditie. Groningen, oktober 2017 (uitg. Ta Grammata), 214 blz. ISBN/EAN: 978 90 819370 9 2, prijs...

Nikos Kazantzakis — Ascetica en Symposium Nikos Kazantzakis (1883, Iráklio — 1957, Freiburg) was een schrijver met een enorme en veelsoortige productie: toneelstukken, romans, dichtwerken, reisverslagen, een autobiografie, artikelen en studies, talrijke brieven, en ook vertalingen. Het bekendst is hij geworden door zijn romans (en verfilmingen daarvan!): Leven en werken van Aléxis Zorbás (1946, ‘Zorba de Griek’), Christus wordt weer gekruisigd (1948), Kapitein Michalis (1950) en De laatste verzoeking (1954, verfilmd in 1988: ‘The last temptation’). Ook in Nederlandse uitgave, doorgaans vertaald uit het Frans of Duits, haalden deze romans in de jaren vijftig en zestig soms reusachtige oplagen. Kazantzakis schreef al zijn werk vanuit weldoordachte ideeën over de bestemming van de mens en van de wereld. Zijn visie daarop heeft hij expliciet uiteengezet in zijn sleutelwerk Ascetica. De redders van God, en ook in Symposium. De Ascetica is een wijsgerig en godsdienstig/mystiek werk, waarin Kazantzakis zijn theorie over ontstaan en doel van de wereld en de mens en over de redding van de mens uiteen wilde zetten. Hij was ervan overtuigd dat de traditionele christelijke dogmatiek geen bevredigende antwoorden meer gaf op de vraag naar de zin van het bestaan en hij zocht naar een vervangende theorie. Tot aan zijn levenseinde beschouwde Kazantzakis Ascetica, geschreven in de jaren twintig, als zijn belangrijkste geschrift, als zijn definitieve ‘credo’, ja, als de sleutel tot een goed begrip van al zijn andere literaire werk. Symposium dateert uit dezelfde periode en is onvoltooid gebleven (het verscheen postuum in 1971). Toch is ook het meer poëtische Symposium boeiend om te lezen naast het meer beschouwelijke Ascetica. Dezelfde elementen van Kazantzakis’ denkwereld zijn erin terug te vinden: zijn eeuwige poging om — in een levensbeschouwing zonder traditionele God die buiten de individuele mens bestaat — toch tot een positief engagement te geraken, tot handelen. Meer over beide werken in de inleiding bij de huidige uitgave. Inleiding en vertaling zijn van de hand van Bert Groen (destijds Instituut voor Oosters Christendom te Nijmegen) en Hero Hokwerda (destijds Instituut voor Nieuwgrieks en Byzantinologie te Groningen). Van Kazantzakis verscheen in Grieks Proza tevens Verantwoording aan El Greco (zie Grieks Proza nr. 11), waarin de schrijver terugkijkt op zijn leven van strijd en ontwikkeling; veel elementen uit Ascetica en Symposium kan men in deze ‘spirituele autobiografie’ uit het eind van zijn leven terugvinden. Nikos Kazantzakis, Ascetica. De redders van God en Symposium (inleiding en vertaling Bert Groen en Hero Hokwerda, 1997, ISBN 90 5693 017 6, 87 p.) [€13,50] bit.ly/gproza12...

Nikos Kazantzakis — Verantwoording aan Greco [uitverkocht, herdruk als e-book] Ik heb mijn eigen Heilige Schrift, daarin staat wat die andere vergat of niet durfde te zeggen. Ik open haar en lees in Genesis: “God schiep de wereld, en op de zevende dag rustte hij. Hij riep toen zijn laatste schepsel, de mens, en zei tegen hem: ‘Met mijn zegen, mijn zoon, luister. Ik schiep de wereld, maar maakte mijn werk niet af, ik ben er halverwege mee gestopt. Jij moet de schepping voortzetten. Steek de wereld in brand, maak er een vuur van en geef haar zo aan mij. Dan zal ik haar in licht omzetten.'” Nikos Kazantzakis (Iráklio, Kreta 1883 — Freiburg 1957) is vooral bekend geworden door romans (en verfilmingen daarvan!) als Leven en werken van Aléxis Zorbás (1946, ‘Zorba de Griek’), Christus wordt weer gekruisigd (1948),  Kapitein Michalis (1950) en De laatste verzoeking (1954, verfilmd in 1988: ‘The last temptation’). Ook in Nederlandse uitgave, doorgaans vertaald uit het Frans of Duits, haalden deze romans in de jaren vijftig en zestig grote tot zelfs zeer grote oplagen. Kazantzakis had, toen hij deze romans schreef — zelf beschouwde hij ze eigenlijk als een bijproduct –, al een heel leven van denken en dromen, idealen en innerlijke strijd achter de rug. Terugkijkend op deze strijd en ontwikkeling schreef hij aan het eind van zijn leven het boek Verantwoording aan El Greco. Aan deze ‘spirituele autobiografie’ werkte hij vanaf 1955 tot vlak voor zijn dood (het boek verscheen postuum in 1961). El Greco, eveneens van Kreta afkomstig, ziet hij als zijn ‘grootvader’, zijn ‘generaal’, bij wie hij na de strijd verslag uitbrengt, verantwoording aflegt. Daarbij legt hij de nadruk op zijn spirituele ontwikkeling, zijn  weg omhoog, zoals hij die aan het eind van zijn leven zag. Bij deze weg omhoog waren verschillende gidsen belangrijk, verschillende stations. Kazantzakis noemt met name Christus, Homerus, Bergson, Nietzsche, Boeddha, Zorbás en Franciscus van Assisi. Zij brachten hem tot een heel eigen, boeiend ‘Godsbesef’, dat hij in de proloog als volgt beschrijft: God wórdt gebouwd; ook ik heb mijn kleine rode steentje bijgedragen, een druppel bloed, om hem te grondvesten en hem niet verloren te laten gaan, opdat hij mij grondvest en mij niet verloren laat gaan. Ik heb mijn plicht gedaan. In de visie van Kazantzakis heeft niet alleen de mens God nodig, maar God evenzeer de mens. Het is niet voor niets dat Kazantzakis aan zijn sleutelwerk Ascetica (zie Grieks Proza nr. 12) de ondertitel Salvatores Dei (Redders van God) meegaf. Het verslag van Kazantzakis is een tot meedenken uitnodigende weergave van de ontwikkeling van een levensbeschouwing, een visie op de ‘eeuwige strijd tussen mens en God’. Bij Kazantzakis bereikte deze strijd een hoogtepunt en tegelijk een rustpunt in de fascinerende uitspraak: Ik hoop...